بلوک هبلکس، یا بتن هوادار اتوکلاو شده (AAC)، به عنوان یکی از مصالح ساختمانی مدرن، در صنعت ساخت و ساز جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. این بلوک‌ها به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، از جمله سبکی، عایق بودن در برابر حرارت و صدا، و سرعت بالای اجرا، مورد توجه بسیاری از معماران و سازندگان قرار گرفته‌اند.
در این مقاله، به بررسی جامع بلوک هبلکس، از معرفی، مزایا و معایب تا نحوه تولید و اجرای آن خواهیم پرداخت.
بلوک هبلکس چیست؟
بلوک هبلکس، نوعی بلوک بتنی سبک است که با استفاده از ترکیباتی همچون سیمان، آهک، ماسه، پودر آلومینیوم و آب ساخته می‌شود.
این ترکیبات باعث ایجاد حباب‌های هوا در داخل بتن می‌شوند که به آن ویژگی‌های عایق بودن و سبکی می‌بخشند.
نام دیگر این بلوک‌ها، بلوک AAC است، که مخفف عبارت Autoclaved Aerated Concrete به معنای بلوک سبک بتنی هوادار اتوکلاو شده یا بتن هوادار اتوکلاوی است.
بلوک AAC ابتدا توسط دکتر یوهان آکسل اریکسون، معمار سوئدی، در دهه ۱۹۲۰ معرفی شد و به سرعت در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفت.
مزایا و معایب بلوک هبلکس
مزایای بلوک هبلکس
عایق حرارت (دما)
بلوک‌های هبلکس دارای ضریب هدایت حرارتی پایینی هستند و به عنوان مصالح عایق حرارت محسوب می‌شوند. استفاده از بلوک هبلکس در ساخت و ساز، موجب حفظ دمای داخلی ساختمان نسبت به دمای بیرونی شده و باعث کاهش 30 درصدی هزینه‌های تأسیساتی (حرارتی و برودتی) می‌شود.
به همین دلیل استفاده از بلوک هبلکس (AAC) یکی از اقدامات کارآمد و مؤثر جهت رعایت مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان است.
عایق صوت و اشعه
بلوک هبلکس با برخورداری از ویژگی عایق بودن در برابر سر و صدا، یکی از مصالح مطلوب برای ساخت و ساز ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری، ورزشی و صنعتی است.
همچنین این بلوک، به دلیل ساختار ویژه خود، عایق مناسبی در برابر انواع اشعه‌ها و پرتوها محسوب می‌شود.
کاهش وزن ساختمان
بلوک‌های هبلکس بسیار سبک هستند و وزن آنها تا یک سوم سبک‌تر از مصالح معمولی است. وزن کم این بلوک‌ها باعث کاهش بار مرده ساختمان می‌شود.
علاوه بر آن، استفاده از این بلوک میزان مصرف میلگرد در سازه را در حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد. همچنین سطح مسطح بلوک AAC باعث صرفه‌جویی در مصرف گچ و ملات می‌شود.
تمامی این موارد علاوه بر کاهش هزینه‌ها و افزایش استحکام بنا، باعث کاهش وزن و سبک‌سازی ساختمان می‌شود.
مقاومت در برابر آتش
بلوک‌های هبلکس مقاومت بالایی در برابر آتش دارند و می‌توانند تا چندین ساعت (حداقل تا 4 ساعت) در مقابل حرارت بالا و آتش مستقیم مقاومت کنند. این ویژگی باعث افزایش ایمنی ساختمان در برابر آتش‌سوزی و حریق می‌شود.
مقاومت در برابر زلزله
وزن سبک و ساختار متخلخل بلوک هبلکس موجب جذب و انتقال حداقلی لرزش به ساختمان می‌شود. این ویژگی باعث افزایش مقاومت ساختمان در برابر زلزله و لرزش‌های شدید می‌شود.
دوستدار محیط زیست
مواد اولیه مورد استفاده در تولید بلوک‌های هبلکس، غیر سمی و قابل بازیافت هستند که این ویژگی‌ها باعث می‌شود این بلوک‌ها سازگار با محیط زیست باشند.
سرعت اجرای بالا
با توجه به ابعاد بلوک هبلکس، سرعت اجرا و نصب این بلوک‌ها نسبت به آجر و مصالح معمولی رایج، حدود 2 تا 3 برابر بیشتر است.
سهولت در اجرای تاسیسات ساختمانی
بسیاری از سازندگان ساختمان با مشکلی به نام مشخص کردن محل مناسب برای تاسیسات ساختمانی مانند سیستم برق و یا لوله کشی مواجه هستند. عبور اجزای این سیستم‌ها نیازمند ایجاد فضای مناسب بر روی دیوارها است. بسیاری از مصالح ساختمانی مرسوم، برای اجرای این تاسیسات، سازندگان را با دشواری‌هایی روبرو می‌کنند.
اما این معضل در صورت استفاده بلوک هبلکس، کاملاً رفع می‌شود. چرا که این مصالح را می‌توان با کمک اره برش داده و شکل ساختاری‌شان را تغییر داد. سپس امکان عبور اجزای سیستم‌ها و تاسیسات را فراهم ساخت.
کاهش هزینه‌های ساخت و ساز
استفاده از بلوک‌های هبلکس می‌تواند به کاهش قابل توجه هزینه‌های ساخت و ساز منجر شود. این بلوک‌ها باعث کاهش بیش از 30 درصد مصرف فولاد در ساخت و ساز می‌شوند.
همچنین، سرعت اجرا و نصب، به دلیل ابعاد بزرگ بلوک‌های هبلکس، حدود 2 تا 3 برابر بیشتر از آجر و مصالح معمولی است. این امر نه تنها زمان ساخت را کاهش می‌دهد بلکه هزینه‌های نیروی کار را نیز به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد.
علاوه بر این، هزینه اجرای وال‌پست در مقایسه با بلوک‌های سفالی و سیمانی کمتر است. هدر رفت مصالح نیز در حد صفر است، زیرا کوچک‌ترین تکه‌های هبلکس قابل استفاده مجدد هستند و حتی از قطعات خرد و شکسته شده آن در فضاهایی مانند شیب بندی بام به جای پوکه و یا در اجرای عملیات فوم‌بتن، قابل استفاده است.
استفاده از چسب مخصوص بلوک هبلکس به جای ملات ماسه سیمان نیز مصرف مواد اولیه و همچنین میزان استفاده از این ملات را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد، که همه این عوامل به کاهش کلی هزینه‌های ساخت و ساز کمک می‌کنند.
معایب بلوک هبلکس
قیمت بالاتر نسبت به مصالح سنتی مرسوم
شاید در نگاه اول، توجه به این مورد که قیمت بلوک هبلکس در مقایسه با مصالح ساختمانی سنتی و مرسوم، نسبتاً بالاتر است، به عنوان یکی از معایب بلوک هبلکس تلقی شود.
اما با توجه به مزیت‌های فنی، اجرایی و اقتصادی بلوک هبلکس، استفاده و بکارگیری این مصالح با کاهش قابل توجه هزینه‌های ساخت و ساز و صرفه‌جویی در مصرف منابع مالی و انسانی می‌شود.
در نتیجه استفاده از بلوک هبلکس در ساختمان‌سازی بسیار مقرون به صرفه است.
جذب آب بالا
بلوک‌های هبلکس دارای قابلیت جذب آب بسیار بالایی هستند و به همین دلیل مهندسان توصیه می‌کنند که قبل از استفاده، بلوک‌ها را با آب خیس کنید. خیساندن بلوک‌ها پیش از اجرا باعث افزایش مقاومت آنها می‌شود. همچنین، به دلیل پایه سیلیسی این بلوک‌ها، آنها به عنوان عایق حرارتی و مقاوم در برابر آتش نیز عمل می‌کنند. خیساندن بلوک‌ها پیش از استفاده می‌تواند توانایی مقاومت حرارتی آنها را افزایش دهد.
به دلیل جذب بالای آب، دیوار ساخته شده از بلوک‌های هبلکس رطوبت زیادی دارد و در نتیجه نمی‌توان بلافاصله عملیات نازک کاری روی هبلکس که شامل اجرای گچ برای گچ کاری، یا سیمان کاری روی هبلکس و اجرای کاشی و سرامیک می شود را انجام داد.
برای حل این مسئله، کافی است که عملیات نازک‌کاری مطابق با دستورالعمل های مربوطه انجام شود. برای این که نتیجه کار قابل قبول باشد، بهتر است حدود ۶ هفته از اجرای دیوار هبلکس گذشته باشد و بعد از آن اقدام به نازک کاری کنید.
محدودیت جهت استفاده در دیوارهای باربر
بلوک هبلکس دارای مقاومت فشاری پایینی است و قدرت، استحکام و پایداری کافی در برابر فشارهای جانبی ندارد.
به همین دلیل، بلوک هبلکس برای ساخت دیوارهای غیر باربر مناسب است و بهتر است از این مصالح برای ساخت دیوارهای باربر استفاده نشود.
برای رفع این مشکل می‌توان ضخامت بلوک‌های هبلکس را در دیوارچینی افزایش داد، اما این کار باعث افزایش هزینه‌ها و کاهش فضای مفید می‌شود که از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر به نظر نمی‌رسد.
نحوه تولید بلوک هبلکس
فرآیند تولید بلوک‌های هبلکس شامل مراحل مختلفی است که به شرح زیر می‌باشند:
- تهیه مواد اولیه: سیمان، آهک، ماسه، پودر آلومینیوم و آب به نسبت‌های معین با هم مخلوط می‌شوند.
- ایجاد واکنش شیمیایی: پودر آلومینیوم با آهک و آب واکنش می‌دهد و حباب‌های هیدروژن تولید می‌کند که باعث افزایش حجم مخلوط و ایجاد تخلخل در آن می‌شود.
- 3. قالب‌گیری: مخلوط به دست آمده در قالب‌های مخصوص ریخته می‌شود و به مدت معینی نگه داشته می‌شود تا واکنش‌ها کامل شوند.
- 4. اتوکلاو کردن: بلوک‌های قالب‌گیری شده در اتوکلاو، تحت فشار و حرارت بالا قرار می‌گیرند تا به سختی و مقاومت لازم برسند.
- برش و بسته‌بندی: بلوک‌ها پس از اتوکلاو کردن به ابعاد دلخواه برش داده شده و بسته‌بندی می‌شوند.
مشخصات فنی بلوک هبلکس
بلوک‌های هبلکس دارای مشخصات فنی خاصی هستند که آنها را از سایر مصالح ساختمانی متمایز می‌کند. برخی از این مشخصات عبارتند از:
چگالی (دانسیته) بلوک هبلکس
چگالی (جرم حجمی) بلوک‌های هبلکس معمولاً بین 450 تا 550 کیلوگرم بر متر مکعب است که نسبت به سایر مصالح ساختمانی بسیار کمتر است.
مقاومت فشاری بلوک هبلکس
میانگین مقاومت فشاری بلوک‌های هبلکس ۳۵ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع است. این بلوک‌ها دارای مقاومت فشاری بین 2.8 تا 3.5 نیوتن بر میلی‌متر مربع هستند که برای دیوارهای غیر باربر مناسب است.
ضریب انتقال حرارت بلوک هبلکس
ضریب انتقال حرارت بلوک‌های هبلکس بسیار پایین است که این ویژگی باعث عایق حرارتی بودن آنها می‌شود.
ضریب انتقال حرارت بلوک هبلکس
یکی از مهمترین مزیت‌هایی که باعث افزایش مصرف بلوک هبلکس شده، ضریب انتقال حرارت پایین آن است. که این امر به دلیل ساختار متخلخل آن است ، که سبب کاهش انتقال حرارت می‌شود .
ضریب انتقال حرارت در بلوک های هبلکس بین ۰.۱۱ الی ۰.۱۵ ( w/m.k ) وات بر متر مربع در درجه کلوین است.
ضریب انتقال صوت در بلوک هبلکس
بلوک‌های هبلکس به دلیل ساختار هوادار و متخلخل، به عنوان بلوک‌های عایق صوت محسوب می‌شوند، که بر اساس ابعاد آن بین 35 الی ۵۵ دسیبل در برابر صوت، عایق هستند.
ابعاد بلوک هبلکس
بلوک‌های هبلکس (AAC) در ابعاد مختلفی تولید می‌شوند که بسته به نیاز پروژه‌های ساختمانی قابل انتخاب هستند. ابعاد معمول این بلوک‌ها به شرح زیر است:
طول: ۶۰۰ میلی‌متر
عرض: ۲۰۰ ، 250 و 300 میلی‌متر
ارتفاع: ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر
این ابعاد می‌توانند بسته به نیاز پروژه تغییر کنند و بلوک‌ها به صورت سفارشی نیز تولید می‌شوند.
نحوه اجرای بلوک هبلکس
اجرای بلوک‌های هبلکس نیاز به تخصص و دقت خاصی دارد. مراحل اجرای این بلوک‌ها به شرح زیر است:
آماده‌سازی سطح
سطح زیرین باید صاف و تمیز باشد تا بلوک‌ها به خوبی روی آن قرار گیرند.
ملات‌ریزی
از ملات مخصوص بلوک‌های هبلکس (چسب هبلکس) برای چسباندن آنها به یکدیگر استفاده می‌شود. این ملات باید به طور یکنواخت روی سطح بلوک‌ها پخش شود.
چیدن بلوک‌ها
بلوک‌ها به صورت ردیفی و با استفاده از ملات روی هم چیده می‌شوند. برای حفظ یکنواختی و جلوگیری از ترک‌خوردگی، باید از تراز و شاقول استفاده شود.
برش و تنظیم بلوک‌ها
بلوک‌های هبلکس به راحتی قابل برش و تنظیم هستند و می‌توان آنها را به ابعاد دلخواه برش داد.
اجرای تأسیسات
برای انجام لوله‌کشی و سیم‌کشی تأسیسات و ملزومات ساختمان، می‌توان به راحتی در بلوک‌ها شیار یا سوراخ ایجاد کرد و پس از نصب تأسیسات، مسیرها و سوراخ‌های اضافی را با چسب بلوک هبلکس پر کرد.
خرید بلوک هبلکس
خرید بلوک‌های هبلکس باید با دقت و از برندهای معتبر انجام شود. نکاتی که در زمان خرید باید مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
کیفیت و استاندارد بلوک‌ها
بلوک‌های هبلکس باید دارای کیفیت بالا و مطابق با استانداردهای مربوطه باشند.
ابعاد و اندازه‌ها
ابعاد بلوک‌ها باید مطابق با نیاز پروژه باشد.
قیمت بلوک هبلکس
قیمت بلوک‌های هبلکس نسبت به سایر مصالح ساختمانی ممکن است بالاتر باشد، اما مزایای آنها می‌تواند این هزینه را جبران کند.
برند معتبر
انتخاب تولید کننده و برند معتبر و با سابقه می‌تواند تضمینی برای کیفیت و اصالت بلوک‌های خریداری شده باشد.
مراکز خرید معتبر
بلوک سبک هبلکس را می‌توان از طرق مختلفی تهیه و خریداری کرد. از جمله:
فروشگاه‌های مصالح ساختمانی: بسیاری از فروشگاه‌های مصالح ساختمانی بلوک‌های هبلکس را عرضه می‌کنند.
نمایندگی‌های رسمی تولیدکنندگان: خرید از نمایندگی‌های رسمی تولیدکنندگان بلوک هبلکس می‌تواند اطمینان بیشتری از کیفیت و قیمت مناسب به شما بدهد.
خرید آنلاین: برخی از سایت‌های معتبر نیز امکان خرید آنلاین بلوک هبلکس را فراهم کرده‌اند که می‌تواند به صرفه‌جویی در زمان و هزینه کمک کند.
نتیجه‌گیری
بلوک‌های هبلکس به عنوان یک مصالح ساختمانی مدرن و کارآمد، مزایای بسیاری از جمله عایق حرارتی، سبکی، مقاومت در برابر آتش و نصب آسان دارند. با این حال، برای بهره‌برداری بهینه از این بلوک‌ها، باید به نکات مهمی در خصوص کیفیت، ابعاد و نحوه نصب آنها توجه کرد. همچنین، خرید از تولید کنندگان و تامین‌کنندگان معتبر و با سابقه می‌تواند تضمینی برای کیفیت و اصالت بلوک‌های هبلکس باشد. استفاده از بلوک هبلکس نه تنها می‌تواند هزینه‌های ساخت و ساز را کاهش دهد، بلکه به بهبود کارایی انرژی و افزایش راحتی در ساختمان‌ها کمک کند.